İngiltere’de Banka Hesabı Açmak: Düşündüğünüz Kadar Kolay Olmayabilir…

Biz canlılar için her şeyin başlangıcından bugüne değerli mülklerimizi nereye koyacağımız nasıl koruyacağımız problem olmuştur. Sincapların meşe palamutlarını, köpeklerin kemiklerini ve oyuncaklarını, korsanların hazinelerini gömmeleri benzeri bir sürü örnekle açıklanabileceği gibi iç güdülerimiz bizi varlık saklamaya yönlendiriyor. İlk kez benden duyduğunuzu sanmıyorum ama artık gömmek (gerçi gömen vardır halen) yerine banka kullanıyoruz. Dünyanın neresine yerleşirseniz yerleşin haliyle ilk yapılması gereken işlemlerden birisi bir banka hesabı açtırmak olacaktır. İngiltere’de banka hesabı açmayı karşılaşacağınız potansiyel problemler listenize eklemediyseniz (aynı ben) adamızın size bir sürprizi var.

Yeni bir ülkeye yerleştiğinizde, her ne kadar hazırlıklı gelmiş olursanız olun, çeşitli zorluklar ile karşılaşma olasılığınız olduğunu bilirsiniz. Bizde gelirken bunun bilincindeydik ancak ülkemizde hesap açmanın basit ve hızlı bir işlem olmasından ötürü İngiltere’de hesap açarken zorlanabileceğimizi düşünmemiştik. Hatta benim banka hesabım iş bulduktan sonra açıldı ve ancak maaş gününe bir kaç gün kala çalıştığım firmaya hesap numaramı verebildim.

İngiltere’de Banka Hesabı Açmak

“I believe that banking institutions are more dangerous to our liberties than standing armies. If the American people ever allow private banks to control the issue of their currency, first by inflation, then by deflation, the banks and corporations that will grow up around will deprive the people of all property until their children wake up homeless on the continent their fathers conquered.”

                                                                                                                         Thomas jefferson (3rd U.S. President)

Hesap Türleri ve Başvuru Süreci

Birleşik Krallık ülkelerinden birisine yerleştiyseniz haliyle banka hesabına ihtiyacınız var. Öncelikle benim gözüme çarptığı kadarıyla İngiltere’de hesap türleri business account, savings account, current account ve basic current account olarak adlandırılıyor. İsimler bankadan bankaya değişiklik gösterebilir. Tahmin edeceğiniz üzere business account iş hesabı, savings account ise birikim hesabıdır ancak bu hesaplarla ilgili tecrübem olmadığı için yorum yapmayacağım şimdilik.

Current account, kredi geçmişinde bir tuhaflık olmayan, dengeli bir finansal geçmişi olan insanlara, yani kredi geçmişine güvenilen insanlara veriliyor. Başvuran kişilere küçük çaplı bir kredi testi yapıyorlar. Bu hesap türü ile Overdraft (fazladan para çekebilme), isterseniz çek defteri ve debit card sahibi oluyorsunuz. Kısaca Türkiye’de kullandığımız, temel banka hesabı. Yetkili bir ağızdan duymamış olsam da current account sahibi olmanın kredi skoruna olumlu etkisi olduğunu duydum.

Basic current account ise tahmin edeceğiniz gibi temel bankacılık işlemleri için kullanabileceğiniz bir hesap. Overdraft ve çek defteri yok. Kötü noktası debit card yok. Diğer bankalarda sistem nasıldır bilmiyorum ama Santander için konuşacak olursam bana cash card ve top-up debit card olmak üzere iki adet kart verdiler. Alışveriş yapmadan önce çevrimiçi uygulamadan cash card ve top-up debit card arasında para transferi yapmam gerekiyor. İngiltere için yeterli ancak Avrupadan, Amerikadan ürün sipariş etmeye çalıştığımda ödeme sırasında işlem iptal oluyor.

Hesap açma konusunda absürd bir uygulama mevcut. Türkiye’de olduğu gibi aynı gün hesap açmak pek mümkün değil. Öncelikle bir şubeden ve ya çevrimiçi olarak randevu almanız gerekiyor. Başvurmak istediğiniz şubenin yoğunluğa göre 2-4 hafta sonrasına bile randevu tarihinizin atılma olasılığı var. Aldığınız randevu saatinde listelenen evraklar ile birlikte şubede banka görevlisiyle görüşme yapıyorsunuz. Okuduğum kadarıyla hesabınızın açılıp açılmamasıyla görüştüğünüz banka görevlisinin yataktan nasıl kalktığının arasında bir ilişki var. Yani aynı bankanın farklı şubelerine başvurup, aynı evrakları verip , birinden ret, diğerinden kabul alabilirsiniz.

Sürekli takip ettiğim başarılı bir yaşam blogu olan Emre’nin İngiltere Günlüğü’nde ki bankacılık tecrübesine de bir göz atın derim.

Başvuru Sırasında İstenilen Evraklar

Evraklar proof of identity ve proof of address olarak ikiye ayrılıyor. Proof of identity ile sizden istenecek belge pasaportunuz. Süresinin dolmamış olmasına dikkat etmeniz yeterli.

Proof of address, adres kanıtı, ise asıl problemin başladığı nokta. Çünkü adresinizi kanıtlamak için sizden adınıza kayıtlı elektrik, su, belediye vergisinin faturalarını istiyorlar. Gelir gelmez elektrik, su, gaz aboneliklerinizi yapıp belediyeye kayıt olmuş olsanız bile faturaların adresinize gelmesi bir ay sürüyor haliyle. Size tavsiyem aboneliklere hem eşinizin adını hem kendi adınızı yazdırmanız.

Eskiden adresinize postalanan NI number mektubunu adresinizi kanıtlamakta kullanılabiliyormuş ancak bu uygulama biz İngiltere’ye yerleşmeden kısa bir süre önce kalkmış. İnsan hayret ediyor.

Benim Tecrübelerim

Bizde ise adres kanıtlamak için yukarıda bahsettiğim faturalar yoktu. Biz başvurularımızda adresi kanıtlamak için kira sözleşmesini kullandık. Burada önemli olan mutlaka kira sözleşmesine hem eşinizin adını hem kendi adınızı yazdırın. Gerçi hane yetişkinlerinin isminin yazılması genel bir uygulama diye biliyorum ama siz yinede kontrol edin. Şunu da unutmayın her banka kira sözleşmesini kabul etmiyor.

Mesela ben evi tutup kira sözleşmesini aldıktan sonra ilk başvurumu İngiltere’de oldukça meşhur olan Lloyds’a yaptım. Öncelikle çevrimiçi randevu aldım ve listelenen evrakları hazırladım. Randevu günü şubeye gittiğimde bana çok iyi davrandılar, sevecenlikle evraklarımı teslim aldılar, halimi hatırımı sordular ve sonunda başvurumu reddettiler.

Daha sonra ise aynı evraklar ile HSBC şubesinin yolunu tuttum. Şube müdürü çok tatlı yaşlı bir amcaydı. Bizi odasına aldı, bir şeyler içip içmeyeceğimizi sordu. Kibar aksanıyla yarım saat bir güzel konuştu. Belki o zamanlar Manchester aksanına alışkın olsaydım anlattıklarından bir şeyler anlayabilirdim hatta bu bilgi yüklü muazzam konuşmadan hayatımı değiştirebilecek bilgiler dahi edinebilirdim. Yine de ruhumu rahatlatan yegane nokta karşımda konuşan İngiliz centilmeninin kibarlık akan sözlerini (ya da çıkardığı sesleri) yarım saat boyunca başımla onaylayarak benimde en az onun kadar kibar olduğumu göstermek oldu. Sonuç olarak, bir şekilde, başvuru bile yapamadan reddedildik.

Yine aynı evraklar ile Santander şubesine daldık. Bizi yine kapıda karşıladılar (yine mi?), ilk olarak hesap açımı için randevu günü belirlediler. Randevu günü şubeye gittiğimizde evraklarımız alındı ve bingo! Aynı hafta içinde hesabımızın açılacağını belirten mektuplar elimize ulaştı.

Aynı dönem iş yerim maaş günü yaklaştığı için hesap numarası vermem konusunda beni sıkıştırıyordu. Hesabımın açılacağını belirten mektup gelir gelmez bir şubeye giderek hesap numaramı istedim ve bana verilen numarayı iş yerine verdim. Ucu ucuna yani.

Bankalar ve Bankamatikler

Burada en çok gözüme çarpan bankalar Santander, RBS, HSBC, Lloyds, Barclays ve NatWest. ATM sistemi ise İngiltere’de Türkiye’ye oranla daha başarılı bence. Burada sağda solda bankalara özel bankamatikler yerine alışveriş merkezleri, postaneler, kimi büyük marketlere her banka kartının ekstra ücret ödemeden para çekebileceği “cash machine” denilen bankamatikler yerleştirilmiş. Dikkat etmeniz gereken tek şey makinenin üzerinde “free cash withdrawals” yazması.

Diğer bir enteresan durum ise kimi market alışverişiniz sonrası size “cash back”, yani para isteyip istemediğinizin sorulması. Hiç istemedim ama sanırım istediğiniz tutarı fişinize yansıtıp size nakit veriyorlar. Belirli bir limiti var mı, bilmiyorum.

Tavsiyeler & Notlar

– Yazımda bahsettiğim gibi aynı evraklar ile farklı bankalardan farklı sonuçlar aldık. Forumlardan yaptığım araştırmada bankaların şubeleri arasında bile fark olabildiğini okumuştum. Kimi arkadaşlar bankaların çok yoğun olmayan şubelerine gidilmesini tavsiye ediyor.

– Kira sözleşmenizde de, faturalarımızda da hem sizin adınızın hem eşinizin adının kayıtlı olması işinizi kolaylaştırır.

– Eğer çok şanssız biriyseniz ve işler hakikaten yolunda gitmediyse Monese, Monzo gibi şubesi olmayan bankaları araştırabilirsiniz ilk etapta. Böylelikle en azından hem paranızı saklayabileceğiniz bankanız hem de alışverişlerde kullanabileceğiniz bir kartınız olur. Yukarıda bahsettiğim gibi üzerinde “free cash withdrawals” yazısını gördüğünüz makinelerden ücretsiz para çekebilirsiniz.

– Hesabınızı açarken sizden abonelik ücreti vb kesintiler yapılıp yapılmayacağını mutlaka sorun. Current account ve basic current account için abonelik ücreti vb ücret talep edilmemesi gerekli. Eğer başvurduğunuz banka sizden bir ödeme istiyorsa bilin ki size başka bir şey satmaya çalışıyordur.

– Kesinlikle stres yapmayın. Merak etmeyin bir şekilde, bir banka hesabınızı açacaktır. Ret yerseniz de moraliniz bozulmasın. Unutmayın bu ülkede yenisiniz ve sizi tanımıyorlar. Zamanla her şey önünüze gelecektir.

– Sadece benim dediklerimi yapmayın, başka kaynakları da araştırın ama yine de bloguma eposta adresinizle üye olun ve blogumu takip edin (çünkü çok tatlı o).

Umarım sizin için işlemler çok daha kolay ve hızlı ilerler.